Het Dodengebed — Volledige Procedure
Het dodengebed is een speciale salaah voor de overledene om Allah's vergeving en barmhartigheid af te smeken. Dit gebed wordt gebeden na het rituele wassen (al-Ghusl) en voor de begrafenis plaatsvindt.
📋 Basisinformatie over het dodengebed:
Status: Fard al-Kifāyah (Collectieve plicht — als sommigen het doen, is iedereen ontslagen)
Structuur: 4 takbīrs met recitaties ertussen
Geen rak'ahs: GEEN ruk'ū' (buiging) of sujūd (prostatie)
Opstelling: Rijen naar qibla, het lijk ligt voor de imam
Afsluiting: Taslīm naar RECHTS (en naar LINKS) — EENMAAL of TWEEMAAL
Voorbereiding en opstelling:
Zorg dat het lijk ritueel is gewassen (al-Ghusl) en in een lijkwade (al-Kafan) is gewikkeld. Het lichaam wordt op een verhoogde plaats geplaatst.
De imam staat rechtstreeks naast het hoofd van het lijk. De gelovigen vormen rijen achter de imam, gezicht naar de qibla.
Iedereen stelt de niyyah (intentie): "Ik bid het dodengebed voor [naam van de overledene] ter wille van Allah."
EERSTE TAKBĪR (Allāhu Akbar)
اللَّهُ أَكْبَرُ
Allāhu akbar
Allah is de Grootse
Hef je handen op tot schouderhoogte (zoals bij normaal gebed) en plaats je rechterhand op je linkerhand boven je navel. (Volgens de Hanafi school blijven de handen gevouwen tijdens het hele gebed. Volgens andere scholen kunnen de handen langs de zijden blijven na de eerste takbīr.)
Na de eerste takbīr: AL-FĀTIḤAH (VERPLICHT — zachtjes recitteren)
Zeg eerst zachtjes: A'ūdhu billāhi min ash-shayṭān ar-rajīm (Ik zoek bescherming bij Allah tegen de vervloekte Satan)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ
إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ
اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ
صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ
Bismillāhi ar-raḥmāni ar-raḥīm. Al-ḥamdu lillāhi rabbi al-'ālamīn. Ar-raḥmāni ar-raḥīm. Māliki yawmi ad-dīn. Iyyāka na'budu wa iyyāka nasta'īn. Ihdinā as-sirāṭa al-mustaqīm. Sirāṭa alladhīna an'amta 'alayhim ghayri al-maghḍūbi 'alayhim wa lā aḍ-ḍāllīn.
In de naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle. Alle lof is voor Allah, de Heer van de werelden. De Barmhartige, de Genadevolle. Heerser van de Dag des Oordeels. U alleen aanbidden wij en U alleen vragen wij om hulp. Leid ons op het rechte pad. Het pad van hen aan wie U genade hebt geschonken, niet van hen op wie toorn rust, en niet van de dwalenden.
TWEEDE TAKBĪR (Allāhu Akbar)
اللَّهُ أَكْبَرُ
Allāhu akbar
Allah is de Grootse
Na de tweede takbīr: AṢ-ṢALĀT AL-IBRĀHĪMIYYAH (Volledige zegening op de Profeet — zachtjes)
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ، وَعَلَىٰ آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ، وَعَلَىٰ آلِ إِبْرَاهِيمَ، وَبَارِكْ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ، وَعَلَىٰ آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ، وَعَلَىٰ آلِ إِبْرَاهِيمَ، فِي الْعَالَمِينَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ
Allāhumma ṣalli 'alā Muḥammad, wa 'alā āli Muḥammad, kamā ṣallayta 'alā Ibrāhīm, wa 'alā āli Ibrāhīm, wa bārik 'alā Muḥammad, wa 'alā āli Muḥammad, kamā bārakta 'alā Ibrāhīm, wa 'alā āli Ibrāhīm, fī al-'ālamīn, innaka Ḥamīdun Majīd.
O Allah, zegen Mohammed en zijn familie zoals U Ibrahim en zijn familie hebt gezegend, en schenk zegen aan Mohammed en zijn familie zoals U zegen hebt geschonken aan Ibrahim en zijn familie in de werelden. Voorwaar, U bent Prijzenswaardig en Glorierijk.
DERDE TAKBĪR (Allāhu Akbar)
اللَّهُ أَكْبَرُ
Allāhu akbar
Allah is de Grootse
Na de derde takbīr: DU'Ā VOOR DE OVERLEDENE (zachtjes — tweede du'ā is optioneel)
Primaire du'ā:
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ، وَارْحَمْهُ، وَعَافِهِ، وَاعْفُ عَنْهُ، وَأَكْرِمْ نُزُلَهُ، وَوَسِّعْ مَدْخَلَهُ، وَاغْسِلْهُ بِالْمَاءِ، وَالثَّلْجِ، وَالْبَرَدِ، وَنَقِّهِ مِنَ الْخَطَايَا، كَمَا نَقَّيْتَ الثَّوْبَ الْأَبْيَضَ مِنَ الدَّنَسِ، وَأَبْدِلْهُ دَارًا خَيْرًا مِنْ دَارِهِ، وَأَهْلًا خَيْرًا مِنْ أَهْلِهِ، وَزَوْجًا خَيْرًا مِنْ زَوْجِهِ، وَأَدْخِلْهُ الْجَنَّةَ، وَأَعِذْهُ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، وَعَذَابِ النَّارِ
Allāhumma ighfir lahu, wa arḥamhu, wa 'āfihi, wa 'fu 'anhu, wa akrim nuzulah, wa wassi' madkhalah, wa ighsilhu bil-mā'i, wa ath-thalji, wa al-barad, wa naqqihi mina al-khaṭāyā, kamā naqqayta ath-thawba al-abyada mina ad-danas, wa abdilhu dāran khayran min dārihi, wa ahlan khayran min ahlihi, wa zawjan khayran min zawjihi, wa adkhilhul-jannah, wa 'i'thhu min 'adhābi al-qabr, wa 'adhābi an-nār.
O Allah, vergeef hem/haar, heb erbarming over hem/haar, genas hem/haar, vergeef hem/haar zijn/haar zonden, eer zijn/haar rustplaats, verruim zijn/haar ingang, was hem/haar met water, sneeuw en hagel, en zuiver hem/haar van zonden zoals U een wit kleed van vuil zuivert. Vervang zijn/haar woning door betere, zijn/haar familie door betere, zijn/haar echtgenoot door betere. Voer hem/haar het Paradijs in en bescherm hem/haar voor de bestraffing van het graf en het vuur.
Optionele aanvullende du'ā:
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِحَيِّنَا، وَمَيِّتِنَا، وَشَاهِدِنَا، وَغَائِبِنَا، وَصَغِيرِنَا، وَكَبِيرِنَا، وَذَكَرِنَا، وَأُنْثَانَا، اللَّهُمَّ مَنْ أَحْيَيْتَهُ مِنَّا، فَأَحْيِهِ عَلَى الْإِسْلَامِ، وَمَنْ تَوَفَّيْتَهُ مِنَّا، فَتَوَفَّهُ عَلَى الْإِيمَانِ.
Allāhumma ighfir li-ḥayyinā, wa mayyitinā, wa shāhidinā, wa ghā'ibinā, wa ṣaghīrinā, wa kabīrinā, wa dhakarinā, wa unthānā, Allāhumma man aḥyaytahu minnā, fa-aḥyihi 'alā al-islām, wa man tawaffaytahu minnā, fatawaffahu 'alā al-īmān.
O Allah, vergeef onze levenden en onze doden, die onder ons zijn en die afwezig zijn, onze jongeren en ouderen, onze mannen en onze vrouwen. O Allah, wie van ons in leven hebt gehouden, laat hem in de islam leven, en wie van ons hebt laten sterven, laat hem in het geloof sterven.
VIERDE TAKBĪR (Allāhu Akbar)
اللَّهُ أَكْبَرُ
Allāhu akbar
Allah is de Grootse
Na de vierde takbīr: DU'Ā (Zachtjes)
Na de vierde takbīr maak je een du'ā voordat je de taslīm doet:
اللَّهُمَّ لاَ تَحْرِمْنَا أَجْرَهُ، وَلَا تَفْتِنَّا بَعْدَهُ، وَاغْفِرْ لَنَا وَلَهُ، وَلِجَمِيعِ أَمْوَاتِ الْمُسْلِمِينَ.
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِحَيِّنَا وَمَيِّتِنَا، وَشَاهِدِنَا وَغَائِبِنَا، وَصَغِيرِنَا وَكَبِيرِنَا، وَذَكَرِنَا وَأُنْثَانَا.
اللَّهُمَّ مَنْ أَحْيَيْتَهُ مِنَّا فَأَحْيِهِ عَلَى الْإِسْلَامِ، وَمَنْ تَوَفَّيْتَهُ مِنَّا فَتَوَفَّهُ عَلَى الْإِيمَانِ.
اللَّهُمَّ لَا تُضِلَّنَا بَعْدَهُ، وَلَا تَفْتِنَّا بَعْدَهُ، وَاغْفِرْ لَنَا وَلَهُ.
Allāhumma lā taḥrimnā ajrahū, wa lā taftinnā ba'dahū, waghfir lanā wa lahū, wa lijamī'i amwāti al-muslimīn. Allāhumma ighfir li-ḥayyinā wa mayyitinā, wa shāhidinā wa ghā'ibinā, wa ṣaghīrinā wa kabīrinā, wa dhakarinā wa unthānā. Allāhumma man aḥyaytahu minnā fa-aḥyihi 'ala al-islām, wa man tawaffaytahu minnā fatawaffahu 'ala al-īmān. Allāhumma lā tuḍillanā ba'dahū, wa lā taftinnā ba'dahū, waghfir lanā wa lahū.
O Allah, onthoud ons niet zijn beloning, en stel ons niet op de proef na hem, en vergeef ons en hem, en alle overleden moslims. O Allah, vergeef onze levenden en onze doden, onze aanwezigen en onze afwezigen, onze jongeren en onze ouderen, onze mannen en onze vrouwen. O Allah, wie U van ons in leven laat, laat hem leven in de islam, en wie U van ons doet sterven, laat hem sterven in het geloof. O Allah, laat ons niet dwalen na hem, en stel ons niet op de proef na hem, en vergeef ons en hem.
TASLĪM (Afsluiting)
Let op: Er komt GEEN extra takbīr voor de taslīm. Direct na de vierde takbīr en du'ā volgt de taslīm.
Eén taslīm (Hanafi): Draai je hoofd naar RECHTS en zeg:
السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللَّهِ
As-salāmu 'alaykum wa raḥmatu Allah
Vrede zij met jullie en Allah's genade
Het dodengebed is nu voltooid. De gelovigen gaan nu naar de begraafplaats voor de begrafenis.
📋 Volledige structuur samengevat:
1️⃣ Eerste Takbīr → Al-Fātiḥah recitatie (zachtjes)
2️⃣ Tweede Takbīr → Aṣ-Ṣalāt al-Ibrāhīmiyyah (volledig)
3️⃣ Derde Takbīr → Du'ā voor overledene (tweede du'ā optioneel)
4️⃣ Vierde Takbīr → Du'ā → Taslīm: één keer naar rechts
⚡ Belangrijke verschillen met het normale gebed:
❌ Geen ruk'ū' (buiging)
❌ Geen sujūd (prostatie)
❌ Geen tashahhud
✅ Vier takbīrs (Allāhu Akbar)
✅ Al-Fātiḥah na eerste takbīr
✅ Volledige Aṣ-Ṣalāt al-Ibrāhīmiyyah na tweede takbīr
✅ Du'ā voor overledene na derde takbīr
✅ Du'ā na vierde takbīr
✅ Taslīm: één keer naar rechts
❌ GEEN takbīr vóór taslīm
💡 Praktische aantekeningen over het dodengebed:
Iedereen kan het leiden: De imam hoeft niet per se een geleerde te zijn — elke volwassen moslim kan het dodengebed leiden.
Vrouwen kunnen deelnemen: Vrouwen worden aangemoedigd om deel te nemen aan het dodengebed.
Alle recitatie zachtjes: Al-Fātiḥah, Aṣ-Ṣalāt al-Ibrāhīmiyyah en du'ā's worden allemaal zachtjes gereciteerd.
Timing: Het dodengebed moet zo snel mogelijk na het rituele wassen plaatsvinden, meestal op dezelfde dag.
Groepgebed: Dit is sterk aanbevolen. Het gebed kan ook alleen worden verricht als er niemand anders aanwezig is.
Voor man of vrouw: Voor een man gebruik je de mannelijke vorm (lahu, -hu). Voor een vrouw vervang je alle '-hu' uitgangen door '-hā' in de du'ā's (bijv. "Allāhumma ighfir lahā" = O Allah, vergeef haar).
Voor een kind: Er zijn specifieke du'ā's voor kinderen, maar de structuur blijft hetzelfde.
Meerdere overledenen: Als er meerdere lichamen zijn, kan één dodengebed voor allen worden verricht.
Plaats: Het dodengebed kan in de moskee, op de begraafplaats, of elders worden verricht.
📚 Bronnen en juridische basis:
Hadith-bronnen: De du'ā's en structuur van het dodengebed zijn gebaseerd op authentieke overleveringen zoals gerapporteerd in Sahih al-Bukhari, Sahih Muslim, Sunan Abu Dawud, Sunan at-Tirmidhi en andere gerespecteerde hadithverzamelingen.
Madhahib-verschillen: Deze gids presenteert de algemeen geaccepteerde praktijk met toelichting op belangrijke verschillen tussen de vier sunnitische rechtsscholen (Hanafi, Shafi'i, Maliki, Hanbali).
Voor specifieke vragen: Raadpleeg altijd een gekwalificeerde imam of islamitisch geleerde in uw regio voor kwesties die hier niet behandeld worden of voor gedetailleerde juridische vragen.